Αστρονομία και επιστημονική γνώση στην Κύπρο: η μεν θεωρία πρόθυμη, η δε πράξη ασθενεί

Στις 25 Σεπτεμβρίου 2017, στο πλαίσιο του 68ου Διεθνούς Συνεδρίου Αστροναυτικής, που έγινε στην Αδελαΐδα, η Αυστραλία ανακοίνωσε τη δημιουργία Εθνικής Υπηρεσίας Διαστήματος, μετά από μια μακροχρόνια εκστρατεία. Με την ανακοίνωση αυτή όλες οι χώρες μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (αγγλικά: Organization for Economic Co-operation and Development – OECD) διαθέτουν πλέον υπηρεσία διαστήματος.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2017 ο Καναδάς ανακοίνωσε τον νέο Επικεφαλής Επιστημονικό Σύμβουλο του Πρωθυπουργού. Πρόκειται για τη Mona Nemer, ερευνήτρια καρδιολογίας και Αντιπρόεδρο Έρευνας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, η οποία δήλωσε ότι «οι επιστήμονες πρέπει να έχουν μία φωνή».

Στην Κύπρο, στις 3 Ιανουαρίου 2017, σε διάσκεψη Τύπου που έγινε στο Science & Space Cafe στη Λευκωσία, ανακοινώθηκε η έναρξη της λειτουργίας της Κυπριακής Ακαδημίας Αστρονομίας και Διαστήματος, που αποτελεί, όμως, πρωτοβουλία έξι μη κυβερνητικών οργανώσεων, όχι του ίδιου του κράτους. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο Υπουργός Μεταφορών και Έργων της Κυπριακής Δημοκρατίας Μάριος Δημητριάδης, ο οποίος, στον χαιρετισμό του, είπε, μεταξύ άλλων, πως «σήμερα κάνουμε ακόμα ένα βήμα προς την ενδυνάμωση του τομέα της αστρονομίας στην Κύπρο...»,  διαβεβαιώνοντας ότι «θα είναι στο πλάι της ακαδημίας στη νέα της προσπάθεια».

Στις 30 Απριλίου 2017, στο πλαίσιο της δεύτερης εκδήλωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Αστρονομίας, που έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «η πρόκληση της επιστήμης της αστρονομίας δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη για την Κύπρο, όσο μικρή και αν είναι η χώρα. Έχουμε παράδοση στον πολιτισμό και στην παιδεία και μπορούμε να αυξήσουμε την επιστημονική μας γνώση και να ενθαρρύνουμε νέους να καταξιωθούν μέσω αυτής».

Παρά τις πιο πάνω θεωρητικές διακηρύξεις των αρμοδίων, αυτό που εμπράκτως συμβαίνει στην Κύπρο είναι εντελώς διαφορετικό. Τα παιδιά που φοιτούν στα δημόσια σχολεία της χώρας εξακολουθούν:
- να μην διδάσκονται κανένα μάθημα αστρονομίας, 
- να μην διδάσκονται την κοσμολογική Θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης ή οποιαδήποτε άλλη θεωρία κοσμολογίας, 
- να μην διδάσκονται επαρκώς τη Θεωρία της Εξέλιξης (το πρώτο ξεχωριστό κεφάλαιο για το θέμα το διδάσκονται στην Γ' γυμνασίου).

Επιπλέον, η βιολογία, τα βιβλία της οποίας εποπτεύει και επιμελείται ο πάτερ Δημήτριος Μαππούρας, έχει τις ίδιες ώρες διδασκαλίας με τα θρησκευτικά (δύο φορές την εβδομάδα), ενώ η Εκκλησία της Κύπρου έχει σημαίνοντα ρόλο και λόγο στον καθορισμό των αναλυτικών προγραμμάτων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, διαιωνίζοντας έτσι μια κατά βάση θεοκρατική παιδεία, όπου η δοξασία (αγιασμοί, προσευχές, εκκλησιασμοί κ.λ.π.) και η θεολογική μέθοδος (θεογονία, πρωτόπλαστοι, παρθενογένεση, νεκρανάσταση, ζωή μετά θάνατο), λειτουργούν σε βάρος της επιστημονικής μεθόδου, με αποτέλεσμα τον ανορθολογισμό και τη γνωστική δυσαρμονία, όχι μόνο των αποφοίτων, αλλά και των πολιτικών.

Ναι ως χώρα βρισκόμαστε ένα στάδιο πριν γίνουμε πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Αστρονομίας και θα δημιουργήσουμε Αστεροσκοπείο και Μουσείο για την ιστορία της Γης και του Σύμπαντος στο Τρόοδος. Αυτά, όμως, δεν συνεπάγονται διάχυση της επιστημονικής γνώσης, γιατί η επιστήμη δεν αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα της δημόσιας εκπαίδευσης, ούτε επί της ουσίας (ύλη και περιεχόμενο όπως προανέφερα), ούτε επί της απόδοσης τιμών σε επιφανείς επιστήμονες.

Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται αφενός μια τολμηρή αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων και αφετέρου η καθιέρωση μιας κοσμικής σχολικής ημέρας εορτασμού της Φιλοσοφίας, της Επιστήμης και των Γραμμάτων, όπως για παράδειγμα η Ημέρα Κάρολου Δαρβίνου στις 12 Φεβρουαρίου, ή η 10η Νοεμβρίου, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Επιστήμης για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη της ΟΥΝΕΣΚΟ, η οποία να αντικαταστήσει τις αναχρονιστικές θρησκευτικές γιορτές των Τριών Ιεραρχών, του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, του λεγόμενου πολιούχου τοπικού αγίου κ.α.. Τέτοιες γιορτές δεν έχουν θέση σε ένα επιστημονικό οργανισμό, όπως η σχολική μονάδα.

Οι ορθόδοξες γιορτές έχουν θέση μόνο στην εκκλησία. Η Εκκλησία της Κύπρου, μετά την ίδρυση και λειτουργία των δικών της σχολείων ας περιοριστεί σε αυτά, ας απομακρυνθεί από τη δημόσια παιδεία και ας αποποιηθεί επιτέλους τον διαχρονικό ρόλο της κατήχησης των παιδιών, μιας διαδικασίας που τους στερεί την πραγματική επιστημονική γνώση και υπονομεύει την ορθολογιστική σκέψη. 

Καταληκτικά, το να κηρύττουμε αστρονομία, αλλά ουσιαστικά να διδάσκουμε αστρολογία (σ.σ. θεογονία, θεολογία), ή να κηρύττουμε επιστημονική μέθοδο και ουσιαστικά να διδάσκουμε αλχημεία (σ.σ. δεισιδαιμονία, θαυματοποιία), είναι σαν να κτίζουμε παλάτια στην άμμο.

Διαβάστε σχετικά:

Σχόλια